Dlaczego odchów to kluczowy etap

Odchów warchlaków to moment, w którym decydują się losy całej hodowli – od jakości tego etapu zależy zarówno tempo wzrostu, jak i zdrowotność zwierząt przez cały cykl tuczu. Niestety, to również faza najbardziej narażona na błędy. Nawet najlepsza genetyka i starannie zorganizowany transport nie zrekompensują zaniedbań, które pojawią się tuż po przyjęciu zwierząt do gospodarstwa.

Wielu hodowców bagatelizuje ten etap, skupiając się dopiero na intensywnym tuczu. Tymczasem to właśnie pierwsze dni po transporcie mają kluczowe znaczenie dla adaptacji, odporności i przyszłych wyników produkcyjnych. Niewłaściwe warunki mikroklimatyczne, zbyt szybkie zmiany w żywieniu czy opóźniona reakcja na sygnały ze strony stada mogą prowadzić do poważnych strat – zarówno biologicznych, jak i finansowych.

W poniższym poradniku zebraliśmy pięć najczęstszych błędów, które pojawiają się przy odchowie warchlaków, oraz sprawdzone sposoby na ich uniknięcie. To zestawienie opracowane na bazie doświadczenia specjalistów Europig i obserwacji z gospodarstw współpracujących z naszą firmą.

 

Błąd 1: Zbyt późna i nieprzemyślana adaptacja po transporcie

Moment przyjęcia warchlaków do gospodarstwa to jedna z najwrażliwszych faz w całym procesie hodowli. Po kilku- lub kilkunastogodzinnym transporcie zwierzęta są narażone na stres fizyczny i metaboliczny – zmiana otoczenia, nowe zapachy, inne warunki mikroklimatyczne i często nowa pasza to dla organizmu duże obciążenie.

Jednym z najczęściej popełnianych błędów jest brak odpowiedniego przygotowania obiektów przed przyjęciem zwierząt oraz pośpiech w wprowadzaniu ich do standardowego systemu żywienia i chowu. Zdarza się, że warchlaki trafiają do niedogrzanych pomieszczeń, gdzie dostęp do wody jest utrudniony, a pasza podana jest w sposób, który nie zachęca ich do pobrania.

Skutki? W pierwszych 24–48 godzinach dochodzi do odwodnienia, spadku apetytu i zahamowania przyrostów. To z kolei osłabia odporność i otwiera drogę do chorób, zwłaszcza układu pokarmowego i oddechowego.

Jak temu zapobiec?

• Kojce muszą być przygotowane wcześniej – suche, wydezynfekowane i nagrzane do odpowiedniej temperatury (28–30°C w pierwszych dniach).
• Dostęp do świeżej, lekko ciepłej wody powinien być natychmiastowy i ciągły – warto dodać elektrolity lub preparaty energetyczne wspomagające regenerację.
• Dzień przyjazdu to nie czas na eksperymenty – zwierzęta powinny mieć zapewniony spokój i ciszę, bez zbędnych zabiegów i ingerencji.
• Kwarantanna i adaptacja powinny być etapami zaplanowanymi, a nie improwizowanymi.

To właśnie dobrze przemyślana adaptacja jest warunkiem uruchomienia potencjału genetycznego – nawet jeśli mamy do czynienia z warchlakami o najwyższych parametrach, np. DanBred.

Błąd 2: Błędy w żywieniu w pierwszych dniach po przyjeździe

Nawet najlepiej przygotowane warunki środowiskowe nie wystarczą, jeśli na początku odchowu popełnione zostaną błędy żywieniowe. Warchlaki zaraz po transporcie są osłabione, a ich układ pokarmowy – szczególnie delikatny. Mimo to często obserwuje się sytuacje, w których hodowcy zbyt szybko przechodzą do intensywnego tuczu, zapominając o konieczności stopniowego dostosowania diety.

Jednym z najczęstszych błędów jest podanie od razu paszy przejściowej lub – co gorsza – pełnoporcjowej mieszanki dla tuczników. Układ pokarmowy młodych warchlaków nie jest jeszcze w stanie efektywnie trawić tak skoncentrowanych dawek. Skutkiem tego mogą być biegunki, spadek pobrania paszy, a w skrajnych przypadkach – upadki.

Drugim problemem jest brak kontroli ilości i jakości pobieranej paszy. Zwierzęta po transporcie często potrzebują czasu na adaptację. Jeśli pasza jest źle podana (np. w zbyt twardej formie lub w nieprzystosowanych korytach), mogą nie pobierać jej wcale, co nasila problemy adaptacyjne.

Jak postępować prawidłowo?

W pierwszych 5–7 dniach po przyjęciu należy stosować wysokiej jakości pasze prestarterowe, bogate w lekkostrawne białko, dodatki osłonowe i elektrolity.

Zalecane jest podawanie paszy w małych porcjach, kilka razy dziennie, najlepiej w formie papki lub dobrze rozwilżonej, aby zachęcić zwierzęta do pobierania.

Konieczna jest obserwacja grupy i szybkie reagowanie, jeśli zauważymy niechęć do jedzenia lub objawy niestrawności.

Stopniowe przejście na starter powinno zająć minimum 5 dni – nagłe zmiany tylko pogarszają sytuację.

Dobrą praktyką, stosowaną w wielu gospodarstwach współpracujących z Europig, jest wdrożenie indywidualnych protokołów żywieniowych dopasowanych do pochodzenia i wieku zwierząt. W przypadku warchlaków DanBred, które mają bardzo dobry potencjał wzrostu i wykorzystania paszy, warto maksymalnie wykorzystać ten atut, ale nie poprzez przyspieszanie, tylko przez mądre zarządzanie etapami żywienia.

 

Błąd 3: Niewłaściwe warunki mikroklimatyczne

Temperatura, wilgotność, jakość powietrza i brak przeciągów – to podstawowe warunki, które muszą zostać spełnione w pomieszczeniu dla młodych warchlaków. Niestety, w wielu gospodarstwach mikroklimat traktowany jest jako sprawa drugorzędna – aż do momentu, gdy pojawią się pierwsze objawy chorób układu oddechowego, biegunki lub osłabienia.

Warchlaki zaraz po przyjeździe mają obniżoną odporność i są bardzo wrażliwe na warunki środowiskowe. W pomieszczeniach zbyt zimnych organizm zużywa energię nie na wzrost, ale na utrzymanie temperatury ciała. W przestrzeniach zbyt wilgotnych rozwijają się patogeny, a przy braku wentylacji kumulują się szkodliwe gazy (np. amoniak). Wszystko to razem skutkuje spadkiem przyrostów i większym ryzykiem infekcji.

Częste błędy to:

• brak dogrzewania w zimnych miesiącach (temperatura poniżej 26°C dla warchlaków o masie 6–8 kg),
• przeciągi w rejonie podłogi,
• brak wentylacji lub jej nadmiar prowadzący do wychłodzenia,
• nieskalibrowane czujniki temperatury lub brak ich w ogóle.

Rekomendacje:

• Optymalna temperatura dla nowo przyjętych warchlaków to 28–30°C, z możliwością stopniowego obniżania jej co kilka dni.
• Wilgotność powietrza powinna mieścić się w granicach 60–70%, przy zapewnieniu odpowiedniej wentylacji mechanicznej lub grawitacyjnej.
• Strefy grzewcze i izolacyjne, takie jak podczerwone promienniki lub maty grzewcze, pomagają młodym zwierzętom utrzymać komfort cieplny.
• Warto także zainwestować w czujniki rejestrujące poziom amoniaku i CO₂, które pozwolą utrzymać odpowiednią jakość powietrza w budynku.

W gospodarstwach współpracujących z Europig coraz częściej stosuje się automatyczne sterowanie mikroklimatem, które minimalizuje ryzyko błędów ludzkich i pozwala na szybsze reagowanie na zmiany. To szczególnie istotne w przypadku pracy z materiałem genetycznym o dużym potencjale wzrostu, jakim są duńskie warchlaki DanBred – ich możliwości produkcyjne warto chronić już od pierwszego dnia.

Błąd 4: Brak profilaktyki zdrowotnej i zaniedbania bioasekuracji

Warchlaki, nawet te o bardzo wysokim statusie zdrowotnym, jak zwierzęta z ferm Blue SPF, potrzebują odpowiedniego systemu ochrony zdrowia już od pierwszych godzin po przyjeździe. Niestety, wciąż w wielu gospodarstwach obserwuje się podejście reaktywne – leczenie dopiero wtedy, gdy pojawi się problem. Tymczasem profilaktyka i bioasekuracja powinny być wdrożone zanim pojawią się objawy.

Brak dezynfekcji kojców, nieuwzględnianie okresu kwarantanny, nielogiczne programy szczepień czy brak współpracy z lekarzem weterynarii to częste niedopatrzenia, które mogą mieć poważne konsekwencje. Warchlaki narażone na patogeny już w pierwszych dniach po adaptacji, szybko tracą przewagę wynikającą z dobrego pochodzenia genetycznego. Zakażenia wirusowe lub bakteryjne na tym etapie mogą nie tylko zwiększyć śmiertelność, ale także wywołać trwałe problemy z przyrostami.

Co robić, by uniknąć zagrożeń?

• Przed każdym transportem należy dokładnie zdezynfekować pomieszczenia i przestrzegać okresu karencji po poprzednim cyklu.
• Warto wdrożyć systemową kwarantannę dla nowo przyjętych zwierząt – nawet jeśli pochodzą ze sprawdzonego źródła. To ważne zarówno dla ich zdrowia, jak i ochrony przed wprowadzeniem patogenów do gospodarstwa.
• Program szczepień i odrobaczeń powinien być konsultowany z lekarzem weterynarii, który uwzględni zarówno pochodzenie zwierząt, jak i lokalne zagrożenia epizootyczne.
• Personel powinien stosować standardy higieny i zmiany odzieży roboczej między sektorami, a dostęp do budynków – kontrolowany.

Współpracujące z Europig gospodarstwa korzystają z wsparcia doradczego i weterynaryjnego, które pozwala przygotować realne, dopasowane do lokalnych warunków plany zdrowotne. Praktyka pokazuje, że nawet proste procedury bioasekuracyjne – jak osobna ścieżka wejścia dla osób z zewnątrz czy punkt do dezynfekcji obuwia – mogą znacząco zmniejszyć ryzyko strat.

Błąd 5: Brak obserwacji i niedostateczna kontrola stada

Jednym z największych błędów, które popełniane są już po przyjęciu zwierząt i ustabilizowaniu podstawowych warunków, jest… zaniechanie codziennej, świadomej obserwacji. Zdarza się, że hodowcy koncentrują się na karmieniu i sprzątaniu, zaniedbując sygnały, które wysyła stado. A to właśnie wczesna identyfikacja problemów – jeszcze zanim wystąpią widoczne objawy – pozwala zapobiec większym stratom.

Warchlaki to zwierzęta bardzo komunikatywne w zakresie swojej kondycji. Brak apetytu, oddzielanie się od grupy, przygarbiona postawa czy brak reakcji na dźwięki to sygnały, których nie można ignorować. Również kontrola pobrania paszy i wody powinna odbywać się codziennie, zwłaszcza w pierwszych 7–10 dniach po przyjeździe.

Typowe zaniedbania:

• brak indywidualnej obserwacji słabszych osobników w dużych grupach,
• niewłaściwa interpretacja objawów (np. uznanie biegunki za “normalną” po transporcie),
• brak prowadzenia dokumentacji lub zbyt ogólne notatki,
• zbyt późne reagowanie na oznaki odwodnienia lub zakażeń (np. apatia, duszność, sinica uszu).

Co robić?

• Zapewnić przynajmniej dwa momenty w ciągu dnia na obserwację zachowania całej grupy w spoczynku i w czasie pobierania paszy.
• Wprowadzić prosty dziennik stanu zdrowia – może to być nawet plansza na ścianie z podstawowymi notatkami.
• Szybko izolować osobniki z objawami osłabienia i wdrażać leczenie po konsultacji z weterynarzem.
• Przeszkolić pracowników w zakresie rozpoznawania subtelnych zmian zachowania i objawów klinicznych.

Dobre praktyki obserwacyjne są fundamentem nowoczesnej hodowli. W gospodarstwach współpracujących z Europig często wdrażane są proste protokoły oceny stada, które nie wymagają zaawansowanej aparatury, ale dają realną poprawę skuteczności odchowu. Zwierzęta z dużym potencjałem genetycznym – jak DanBred – potrafią osiągać ponadprzeciętne wyniki, jeśli są uważnie prowadzone już od pierwszych dni.

Praktyczne wskazówki

Odchów warchlaków to jeden z najbardziej newralgicznych etapów hodowli trzody chlewnej – od jego prawidłowego przebiegu zależy przyszła wydajność, zdrowotność i opłacalność całego cyklu produkcyjnego. Błędy popełnione w pierwszych dniach są trudne do nadrobienia i często skutkują stratami, które pozostają niewidoczne aż do końca tuczu.

Dlatego warto pamiętać o pięciu kluczowych obszarach, które wymagają szczególnej uwagi:

• Zadbaj o adaptację po transporcie – zapewnij ciepło, spokój i szybki dostęp do wody oraz elektrolitów.
• Nie przyspieszaj żywienia – stosuj pasze prestarterowe i wprowadzaj zmiany stopniowo.
• Pilnuj mikroklimatu – temperatura, wilgotność i jakość powietrza muszą być pod kontrolą.
• Stosuj aktywną profilaktykę – przygotuj plan szczepień, dezynfekcji i bioasekuracji.
• Obserwuj stado każdego dnia – reaguj szybko na najmniejsze oznaki problemów.

Wdrożenie tych zasad nie wymaga wielkich nakładów – wystarczy dobre planowanie, systematyczność i wsparcie doświadczonego partnera.

Zminimalizuj ryzyko – współpracuj z Europig

W Europig wiemy, że sukces hodowli zaczyna się od pierwszego dnia. Dlatego oferujemy nie tylko wysokiej jakości warchlaki o sprawdzonej genetyce (DanBred, Blue SPF), ale też pełne wsparcie w zakresie adaptacji, żywienia i bioasekuracji. Współpracując z nami, otrzymujesz nie tylko zwierzęta – otrzymujesz wiedzę, doświadczenie i opiekę na każdym etapie produkcji.

• Profesjonalny transport
• Doradztwo w zakresie adaptacji i żywienia
• Opieka weterynaryjna i planowanie zdrowotne
• Stabilne dostawy i wsparcie techniczne

Skontaktuj się z nami już dziś i zadbaj o to, by Twoje warchlaki od początku pracowały na wyniki!